Εκφώνησις

Η μεγαλόφωνη απαγγελία των Εκκλησιαστικών ύμνων, που ψάλλονται στο τέλος κάθε δεήσεως, π.χ. τα << Ειρηνικά >> επισφραγίζονται με την εκφώνηση << Ότι πρέπει σοι πάσα δόξα τιμή και προσκύνησις... >>. Οι εκφωνήσεις << είναι οι δοξολογικές κατακλείδες των διαφόρων ευχών >>.

Σύμβολον της Πίστεως

Είναι το << Πιστεύω >>. Σ' αυτό έχει συνοψισθεί όλη η δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας μας. Απαγγέλλεται μεγαλόφωνα κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας. Το Σύμβολο της Πίστεως συνετάγη στις Α΄ και Β΄ Οικουμενικές Συνόδους. 

Ειρηνικά

Σειρά αιτημάτων στην αρχή της Θείας Λειτουργίας, που τα πρώτα αιτήματα αναφέρονται στην ειρήνη << Εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν >> κ.λ.π. γι' αυτό και ονομάστηκαν << Ειρηνικά >>. Λέγονται και Μεγάλη Συναπτή. Ειρηνικά λέγονται και στον Εσπερινό μετά από την απαγγελία του Προοιμιακού. Επίσης υπάρχουν και σε όλες τις αγιαστικές πράξεις. Η ειρήνη είναι το μεγαλύτερο αγαθό, που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο. Ο Χριστός είπε << ειρήνην την εμήν δίδωμι υμίν >> και ο απόστολος Παύλος χαρακτηρίζει την ειρήνη ως καρπόν του αγίου Πνεύματος.  

Παρακλητικοί Κανόνες

Είναι δύο, ο Μικρός και ο Μέγας. Είναι θρησκευτικοί ύμνοι αφιερωμένοι στην Υπεραγία Θεοτόκο. Ο Μικρός Παρακλητικός Κανών ψάλλεται << εν πάση περιστάσει και θλίψει ψυχής >> και είναι << ποίημα Θεοστηρίκτου Μοναχού >>, ενώ ο Μέγας είναι << ποίημα βασιλέως Θεοδώρου Δούκα του Λασκάρεως >>. Οι δύο Παρακλητικοί Κανόνες ψάλλονται εναλλάξ την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου.

ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'

Στίχ. 1-5. Η διδασκαλία των ψευδοδιδασκάλων.

Το δε Πνεύμα ρητώς λέγει ότι εν υστέροις καιροίς αποστήσονταί τινες της πίστεως, προσέχοντες πνεύμασι πλάνοις και διδασκαλίαις δαιμονίων,
2 εν υποκρίσει ψευδολόγων, κεκαυστηριασμένων την ιδίαν συνείδησιν,
3 κωλυόντων γαμείν, απέχεσθαι βρωμάτων α ο Θεός έκτισεν εις μετάληψιν μετά ευχαριστίας τοις πιστοίς και επεγνωκόσι την αλήθειαν.
4 ότι παν κτίσμα Θεού καλόν, και ουδέν απόβλητον μετά ευχαριστίας λαμβανόμενον
5 αγιάζεται γαρ διά λόγου Θεού και εντεύξεως.

Στίχ. 6-16. Η διδασκαλία και η συμπεριφορά του Τιμιθέου οποία πρέπει να είναι.

6 Ταύτα υποτιθέμενος τοις αδελφοίς καλός έση διάκονος Ιησού Χριστού, εντρεφόμενος τοις λόγοις της πίστεως και της καλής διδασκαλίας ή παρηκολούθηκας.
7 τους δε βεβήλους και γραώδεις μύθους παραιτού, γύμναζε δε σεαυτόν προς ευσέβειαν
8 η γαρ σωματική γυμνασία προς ολίγον εστίν ωφέλιμος, η δε ευσέβεια προς πάντα ωφέλιμός εστιν, επαγγελίας έχουσα ζωής της νυν και της μελλούσης.
9 πιστός ο λόγος και πάσης αποδοχής άξιος
10 εις τούτο γαρ και κοπιώμεν και ονειδιζόμεθα, ότι ηλπίκαμεν επί Θεώ ζώντι, ος εστι σωτήρ πάντων ανθρώπων, μάλιστα πιστών.
11 Παράγγελλε ταύτα και δίδασκε.
12 μηδείς σου της νεότητος καταφρονείτω, αλλά τύπος γίνου των πιστών εν λόγω, εν αναστροφή, εν αγάπη, εν πνεύματι, εν πίστει, εν αγνεία.
13 έως έρχομαι πρόσεχε τη αναγνώσει, τη παρακλήσει, τη διδασκαλία.
14 μη αμέλει του εν σοι χαρίσματος, ο εδόθη σοι διά προφητείας μετά επιθέσεως των χειρών του πρεσβυτερίου. 
15 ταύτα μελέτα, εν τούτοις ίσθι, ίνα σου η προκοπή φανερά ή εν πάσιν. 
16 έπεχε σεαυτώ και τη διδασκαλία, επίμενε αυτοίς τούτο γαρ ποιών και σεαυτόν σώσεις και τους ακούοντάς σου. 

ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'

Στίχ. 1-7. Τα προσόντα των επισκόπων.

Πιστός ο λόγος ει τις επισκοπής ορέγεται, καλού έργου επιθυμεί. 
2 δει ουν τον επίσκοπον ανεπίληπτον είναι, μιάς γυναικός άνδρα, νηφάλιον, σώφρονα, κόσμιον, φιλόξενον, διδακτικόν, 
3 μη πάροινον, μη πλήκτην, μη αισχροκερδή, αλλ' επιεική, άμαχον, αφιλάργυρον, 
4 του ιδίου οίκου καλώς προϊστάμενον, τέκνα έχοντα εν υποταγή μετά πάσης σεμνότητος 
5 ει δε τις του ιδίου οίκου προστήναι ουκ οίδε, πως εκκλησίας Θεού επιμελήσεται; 
6 μη νεόφυτον, ίνα μη τυφωθείς εις κρίμα εμπέση του διαβόλου. 
7 δει δε αυτόν και μαρτυρίαν καλήν έχειν από των έξωθεν, ίνα μη εις ονειδισμόν εμπέση και παγίδα του διαβόλου. 

Στίχ. 8-13. Τα προσόντα των διακόνων και των διακονισσών. 

8 Διακόνους ωσαύτως σεμνούς, μη διλόγους, μη οίνω πολλώ προσέχοντας, μη αισχροκερδείς, 
9 έχοντας το μυστήριον της πίστεως εν καθαρά συνειδήσει. 
10 και ούτοι δε δοκιμαζέσθωσαν πρώτον, είτα διακονείτωσαν ανέγκλητοι όντες. 
11 γυναίκας ωσαύτως σεμνάς, μη διαβόλους, νηφαλίους, πιστάς εν πάσι. 
12 διάκονοι έστωσαν μιάς γυναικός άνδρες, τέκνων καλώς προϊστάμενοι και των ιδίων οίκων. 
13 οι γαρ καλώς διακονήσαντες βαθμόν εαυτοίς καλόν περιποιούνται και πολλήν παρρησίαν εν πίστει τη εν Χριστώ Ιησού. 

Στίχ. 14-16. Το μεγαλείον της Εκκλησίας, το οποίον καλούνται 
                    να υπηρετήσουν οι λειτουργοί της. 

14 Ταύτά σοι γράφω ελπίζων ελθείν προς σε τάχιον 
15 εάν δε βραδύνω, ίνα ειδής πως δει εν οίκω Θεού αναστρέφεσθαι, ήτις εστίν εκκλησία Θεού ζώντος, στύλος και εδραίωμα της αληθείας. 
16 και ομολογουμένως μέγα εστί το της ευσεβείας μυστήριον Θεός εφανερώθη εν σαρκί, εδικαιώθη εν Πνεύματι, ώφθη αγγέλοις, εκηρύχθη εν έθνεσιν, επιστεύθη εν κόσμω, ανελήφθη εν δόξη. 

Χορός

Ομάδα ανθρώπων, που γνωρίζουν την εκκλησιαστική, βυζαντινή μουσική και ψάλλουν τους εκκλησιαστικούς ύμνους στους ναούς. Χορός επίσης ονομάζεται ο χώρος που στέκονται οι ιεροψάλτες. Είναι το ψαλτήριον, το αναλόγιον.

ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β' 

Στίχ. 1-10. Οδηγίαι διά την προσευχήν.

Παρακαλώ ουν πρώτον πάντων ποιείσθαι δεήσεις, προσευχάς, εντεύξεις, ευχαριστίας, υπέρ πάντων ανθρώπων, 
2 υπέρ βασιλέων και πάντων των εν υπεροχή όντων, ίνα ήρεμον και ησύχιον βίον διάγωμεν εν πάση ευσεβεία και σεμνότητι. 
3 τούτο γαρ καλόν και απόδεκτον ενώπιον του σωτήρος ημών Θεού, 
4 ος πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν. 
5 εις γαρ Θεός, εις και μεσίτης Θεού και ανθρώπων, άνθρωπος Χριστός Ιησούς, 
6 ο δους εαυτόν αντίλυτρον υπέρ πάντων, το μαρτύριον καιροίς ιδίοις, 
7 εις ο ετέθην εγώ κήρυξ και απόστολος, - αλήθειαν λέγω εν Χριστώ, ου ψεύδομαι, - διδάσκαλος εθνών εν πίστει και αληθεία. 
8 Βούλομαι ουν προσεύχεσθαι τους ανδράς εν παντί τόπω, επαίροντας οσίους χείρας χωρίς οργής και διαλογισμού. 
9 ωσαύτως και τας γυναίκας εν καταστολή κοσμίω, μετά αιδούς και σωφροσύνης κοσμείν εαυτάς, μη εν πλέγμασιν ή χρυσώ ή μαργαρίταις ή ιματισμώ πολυτελεί, 
10 αλλ' ο πρέπει γυναιξίν επαγγελλομέναις θεοσέβειαν, δι' έργων αγαθών.  

Στίχ. 11-15. Απαγορεύει εις τας γυναίκας να ομιλούν εις τας δημοσίας συναθροίσεις των πιστών. 

11 Γυνή εν ησυχία μανθανέτω εν πάση υποταγή 
12 γυναικί δε διδάσκειν ουκ επιτρέπω, ουδέ αυθεντείν ανδρός, αλλ' είναι εν ησυχία. 
13 Αδάμ γαρ πρώτος επλάσθη, είτα Εύα 
14 και Αδάμ ουκ ηπατήθη, η δε γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονε 
15 σωθήσεται δε διά της τεκνογονίας, εάν μείνωσιν εν πίστει και αγάπη και αγιασμώ μετά σωφροσύνης. 

Κατανυκτικά

Ύμνοι που ψάλλονται την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και προκαλούν κατάνυξη στους πιστούς και τους προτρέπουν στην άσκηση, την εγκράτεια και τη μετάνοια. Είναι οι ωραιότεροι ύμνοι της Εκκλησίας μας.

Εκτενής

Σειρά αιτημάτων, που απαγγέλλονται εμμελώς από τον ιερέα ή τον διάκονο μετά την είσοδο του Εσπερινού. Η Εκτενής στη θεία Λειτουργία διαβάζεται << χθαμαλή τη φωνή >> μετά την μικρή Είσοδο. Η Εκτενής αρχίζει με το << Είπωμεν πάντες... >> και τελειώνει με την εκφώνηση << Ότι ελεήμων και φιλάνθρωπος Θεός υπάρχεις... >>.

ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Α΄

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α΄

Στίχ. 1-4. Ο Παύλος υπενθυμίζει εις τον Τιμόθεον παραγγελίαν 
                την οποίαν του έχει δώσει. 

Παύλος απόστολος Ιησού Χριστού κατ' επιταγήν Θεού σωτήρος ημών και Κυρίου Ιησού Χριστού της ελπίδος ημών, 
2 Τιμοθέω γνησίω τέκνω εν πίστει χάρις, έλεος, ειρήνη από Θεού πατρός ημών και Χριστού Ιησού του Κυρίου ημών. 
3 Καθώς παρεκάλεσά σε προσμείναι εν Εφέσω, πορευόμενος εις Μακεδονίαν, ίνα παραγγείλης τισί μη ετεροδιδασκαλείν 
4 μηδέ προσέχειν μύθοις και γενεαλογίαις απεράντοις, αίτινες ζητήσεις παρέχουσι μάλλον ή οικονομίαν Θεού την εν πίστει 

Στίχ. 5-11. Οι ψευδοδιδάσκαλοι της Εφέσου δεν εννοούν ούτε τον νόμον, 
                  ούτε το ευαγγέλιον. 

5 το δε τέλος της παραγγελίας εστίν αγάπη εκ καθαράς καρδίας και συνειδήσεως αγαθής και πίστεως ανυποκρίτου, 
6 ων τινες αστοχήσαντες εξετράπησαν εις ματαιολογίαν, 
7 θέλοντες είναι νομοδιδάσκαλοι, μη νοούντες μήτε α λέγουσι μήτε περί τίνων διαβεβαιούνται. 
8 Οίδαμεν δε ότι καλός ο νόμος, εάν τις αυτώ νομίμως χρήται, 
9 ειδώς τούτο, ότι δικαίω νόμος ου κείται, ανόμοις δε και ανυποτάκτοις, ασεβέσι και αμαρτωλοίς, ανοσίοις και βεβήλοις, πατρολώαις και μητρολώαις, ανδροφόνοις, 
10 πόρνοις, αρσενοκοίταις, ανδραποδισταίς, ψεύσταις, επιόρκοις, και ει τι έτερον τη υγιαινούση διδασκαλία αντίκειται, 
11 κατά το ευαγγέλιον της δόξης του μακαρίου Θεού, ο επιστεύθην εγώ. 

Στίχ. 12-17. Εις τον Παύλον εξεδηλώθη το θείον έλεος. 

12 Και χάριν έχω τω ενδυναμώσαντί με Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών, ότι πιστόν με ηγήσατο, θέμενος εις διακονίαν 
13 τον πρότερον όντα βλάσφημον και διώκτην και υβριστήν αλλ' ηλεήθην, ότι αγνοών εποίησα εν απιστία, 
14 υπερεπλεόνασε δε η χάρις του Κυρίου ημών μετά πίστεως και αγάπης της εν Χριστώ Ιησού. 
15 Πιστός ο λόγος και πάσης αποδοχής άξιος, ότι Χριστός Ιησούς ήλθεν εις τον κόσμον αμαρτωλούς σώσαι, ων πρώτος ειμι εγώ 
16 αλλά διά τούτο ηλεήθην, ίνα εν εμοί πρώτω ενδείξηται Ιησούς Χριστός την πάσαν μακροθυμίαν, προς υποτύπωσιν των μελλόντων πιστεύειν επ' αυτώ εις ζωήν αιώνιον. 
17 Τω δε βασιλεί των αιώνων, αφθάρτω, αοράτω, μόνω σοφώ Θεώ, τιμή και δόξα εις τους αιώνας των αιώνων αμήν. 

Στίχ. 18-20. Προτρέπει τον Τιμόθεον να αγωνίζεται τον καλόν αγώνα. 

18 Ταύτην την παραγγελίαν παρατίθεμαί σοι, τέκνον Τιμόθεε, κατά τας προαγούσας επί σε προφητείας, ίνα στρατεύη εν αυταίς την καλήν στρατείαν, 
19 έχων πίστιν και αγαθήν συνείδησιν, ην τινες απωσάμενοι περί την πίστιν εναυάγησαν 
20 ων εστιν Υμέναιος και Αλέξανδρος, ους παρέδωκα τω σατανά, ίνα παιδευθώσι μη βλασφημείν. 

Ψάλτες

Ειδική κατηγορία πιστών που γνωρίζει την Εκκλησιαστική, Βυζαντινή Μουσική και ψάλλει τους ύμνους στην Εκκλησία. Οι ψάλτες ανήκουν στον κατώτερο κλήρο και μαζί με τους αναγνώστες υπήρχαν στην αρχαία Εκκλησία. Στις Διαταγές των Αγίων Αποστόλων αναφέρεται <<... υπέρ Αναγνωστών και ψαλτών... δεηθώμεν >>. Οι ψάλτες πρέπει να ψάλλουν κατανυκτικά και ταπεινά << άδοντες και ψάλλοντες εν τη καρδία υμών τω Κυρίω >> γράφει ο απόστολος Παύλος. Αλλά και η ΣΤ΄ Οικουμενική σύνοδος όρίζει στον 75ο Κανόνα, πως πρέπει να ψάλλουν << μετά πολλής προσοχής και κατανύξεως τας τοιαύτας ( τις ιερές ακολουθίες ) ψαλμωδίας προσάγειν τω των κρυπτών εφόρω Θεώ...>>. Γιατί η ψαλμωδία δεν είναι καλλιτεχνική επίδειξη, αλλά εκκλησιαστική διακονία, και όπως πολύ εύστοχα σημειώνει ένας σύγχρονος θεολόγος << η εκκλησία δεν θέλει καλλιτέχνες και τραγουδιστές, αλλά ανθρώπους με ιερατική και λειτουργική συνείδηση, που να θέλουν και να ξέρουν να μεταχειρισθούν την όποια φωνή τους έδωσε ο Θεός >>.

Ανατολικά τροπάρια

Είναι στιχηρά ιδιόμελα, που ψάλλονται στον Όρθρο των Κυριακών και αναφέρονται στο γεγονός της ζωηφόρου Αναστάσεως του Χριστού. Υποστηρίζεται πως την ονομασία τους τα τροπάρια την οφείλουν στο γεγονός ότι αναφέρονται στη στιγμή εκείνη, που <<ανέστη ο Κύριος>> εκ του μνημείου. Άλλοι υποστηρίζουν πως την ονομασία τους οι ύμνοι την χρωστούν στον δημιουργό τους, τον Ανατόλιο Πατριάρχη Κων/λεως. 

Ειρμολόγιον

Μουσικό βιβλίο που περιέχει τους Ειρμούς, τις Καταβασίες όλου του έτους, τους κανόνες και άλλα τροπάρια. Είναι γραμμένο σε αργό και σε σύντομο μέλος.

Αναστασιματάριον

Μουσικό βιβλίο, που χρησιμοποιούν οι ιεροψάλτες της εκκλησίας μας, και περιέχει τις ακολουθίες του Εσπερινού του Σαββάτου και του Όρθρου της Κυριακής. Λέγεται Αναστασιματάριον, γιατί οι ακολουθίες του Σαββάτου και της Κυριακής είναι αφιερωμένες στον Αναστάντα Χριστό. Το Αναστασιματάριο διαιρείται σε αργό και σύντομο και περιέχει τα αναστάσιμα τροπάρια του Σαββάτου και της Κυριακής και των οκτώ ήχων. 

ΑΙ ΔΥΟ ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ

Ο Τιμόθεος κατήγετο εκ Λύστρων της Λυκαονίας, ήτο δε υιός γυναικός Ιουδαίας πιστής και πατρός Έλληνος. Εις την χριστιανικήν πίστιν προσειλκύσθη υπ' αυτού του Παύλου, πιθανώς κατά την πρώτην αποστολικήν οδοιπορίαν του και προσελήφθη υπ' αυτού ως ακόλουθος και βοηθός του κατά την δευτέραν αποστολικήν οδοιπορίαν. Προκειμένου δε να διευκολύνη ο Απόστολος την μεταξύ των Ιουδαίων δράσιν του Τιμοθέου, δεν αδίστασε να υποβάλη αυτόν εις περιτομήν, επειδή εγνώριζον όλοι οι Ιουδαίοι της περιχώρου εκείνης, ότι ο πατήρ του Τιμοθέου ήτο Έλλην ( Πράξ. ιστ΄ 1-3 ). Και ως εκ τούτου κατ' ουδένα λόγον θα εδέχοντο να ακούσουν την διδασκαλίαν του. Ευθύς από των πρώτων ημερών της προσλήψεώς του από τον Παύλον επέδειξεν ο Τιμόθεος στοργήν και υπακοήν τοιαύτην προς αυτόν, ώστε να μαρτυρή ο Απόστολος, ότι << ως πατρί τέκνον συν εμοί εδούλευσεν εις το ευαγγέλιον >>, να χαρακτηρίζη δε αυτόν ως << ισόψυχον >> ( Φιλιπ. β΄20-22 ). Κατά δε την τρίτην αποστολικήν οδοιπορίαν ευρίσκομεν τον Τιμόθεον πλησίον του Παύλου εν Εφέσω, οπόθεν αποστέλλεται εις Μακεδονίαν ( Πράξ. ιθ' 22 ), εκεί δε συνηντήθη πάλιν μετά του Παύλου, τον οποίον ηκολούθησεν εις Κόρινθον, Τρωάδα και Ιεροσόλυμα ( Β΄ Κορινθ. α΄ 1, Ρωμ. ιστ΄ 21, Πράξ. κ΄ 4-5 ). Κατά την εν Ρώμη φυλάκισιν του Παύλου ο Τιμόθεος ευρίσκετο εκεί μετά του Αποστόλου ( Φιλιπ. α΄ 1, Κολ. α΄ 1, Φιλήμ. 1 ). Όταν δε ο Παύλος επηλευθερώθη και επεχείρησε την τετάρτην αυτού αποστολικήν οδοιπορίαν, ήλθε μετ' αυτού εις Έφεσον και κατά παραγγελίαν του Αποστόλου παρέμεινεν εκεί. Κατά το διάστημα τούτο της εις Έφεσον παραμονής του Τιμοθέου εγράφη η επιστολή αύτη. Ότε δε ο Παύλος επανελθών ειςΡώμην συνελήφθη εκ νέου και επρόκειτο να θανατωθή, έγραψε προς αυτόν και την δευτέραν επιστολήν, διά της οποίας τον εκάλει να έλθη προς αυτόν ( Β΄ Τιμόθ. δ΄ 9 ), φαίνεται δε, ότι πράγματι ο Τιμόθεος έσπευσεν εις συνάντησιν του Αποστόλου. Πρβλ. Εβρ. ιγ΄ 23. Κατά τας Αποστολικάς Διαταγάς ( βιβλ. Ζ΄46, 3 ) ο Τιμόθεος επέστρεψε και πάλιν εις την Έφεσον, όπου και παρέμεινε μέχρι των χρόνων του αυτοκράτορος Δομητιανού, επί του οποίου και υπέστη θάνατον μαρτυρικόν. 

ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ Β'

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ' 

Στίχ. 1-5. Ζητεί τας προσευχάς των.

Το λοιπόν προσεύχεσθε, αδελφοί, περί ημών, ίνα ο λόγος του Κυρίου τρέχη και δοξάζηται, καθώς και προς υμάς, 
2 και ίνα ρυσθώμεν από των ατόπων και πονηρών ανθρώπων ου γαρ πάντων η πίστις. 
3 πιστός δε εστιν ο Κύριος, ος στηρίξει υμάς και φυλάξει από του πονηρού. 
4 Πεποίθαμεν δε εν Κυρίω εφ' υμάς ότι α παραγγέλλομεν υμίν και ποιείτε και ποιήσετε. 
5 Ο δε Κύριος κατευθύναι υμών τας καρδίας εις την αγάπην του Θεού και εις την υπομονήν του Χριστού. 

Στίχ. 6-18. Προτροπαί και εντολαί διά τους αέργους. 

6 Παραγγέλλομεν δε υμίν, αδελφοί, εν ονόματι του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στέλλεσθαι υμάς από παντός αδελφού ατάκτως περιπατούντος και μη κατά την παράδοσιν ην παρέλαβον παρ' ημών. 
7 αυτοί γαρ οίδατε πως δει μιμείσθαι ημάς, ότι ουκ ητακτήσαμεν εν υμίν, 
8 ουδέ δωρεάν άρτον εφάγομεν παρά τινος, αλλ' εν κόπω και μόχθω, νύκτα και ημέραν εργαζόμενοι, προς το μη επιβαρήσαί τινα υμών
9 ουχ ότι ουκ έχομεν εξουσίαν, αλλ' ίνα εαυτούς τύπον δώμεν υμίν εις το μιμείσθαι ημάς. 
10 και γαρ ότε ήμεν προς υμάς, τούτο παρηγγέλλομεν υμίν, τούτο παρηγγέλλομεν υμίν, ότι ει τις ου θέλει εργάζεσθαι, μηδέ εσθιέτω. 
11 ακούομεν γαρ τινας περιπατούντας εν υμίν ατάκτως, μηδέν εργαζομένους, αλλά περιεργαζομένους 
12 τοις δε τοιούτοις παραγγέλλομεν και παρακαλούμεν διά του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ίνα μετά ησυχίας εργαζόμενοι τον εαυτών άρτον εσθίωσιν. 
13 Υμείς δε, αδελφοί, μη εκκακήσητε καλοποιούντες. 
14 ει δε τις ουχ υπακούει τω λόγω ημών διά της επιστολής, τούτον σημειούσθε, και μη συναναμίγνυσθε αυτώ, ίνα εντραπή 
15 και μη ως εχθρόν ηγείσθε, αλλά νουθετείτε ως αδελφόν. 
16 Αυτός δε ο Κύριος της ειρήνης δώη υμίν την ειρήνην διά παντός εν παντί τρόπω. Ο Κύριος μετά πάντων υμών. 
17 Ο ασπασμός τη εμή χειρί Παύλου, ο εστι σημείον εν πάση επιστολή ούτω γράφω. 
18 Η χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού μετά πάντων υμών αμήν.

Αμήν

Το Αμήν είναι λέξη εβραϊκή και έχει διπλή σημασία. Οι πιστοί, και τώρα ο ιεροψάλτης, μέσα στην εκκλησία μετά από κάθε εκφώνηση του ιερέως, λέει Αμήν. Και πρώτο επιβεβαιώνει και αποδέχεται αυτό που κάθε φορά λέει ο ιερεύς και δεύτερο εύχεται να γίνει πραγματικό. Στο ιερό Ευαγγέλιο το Αμήν αναφέρεται πολλές φορές. Όταν αναφέρεται μία φορά, σημαίνει, γένοιτο, ας γίνει όταν δε αναφέρεται δύο φορές << αμήν, αμήν >> τότε σημαίνει, λέγω αλήθεια, δηλ. το εξιστορούμενο ή το λεγόμενο είναι αλήθεια. Το Αμήν επισφραγίζει όλες τις αιτήσεις και όλες τις ακολουθίες της εκκλησίας μας. 

Ανοιξαντάρια

Οι οκτώ τελευταίοι στίχοι του 103ου ψαλμού, ο οποίος λέγεται και Προοιμιακός, και συγκεκριμένα από το δεύτερο ημιστίχιο του στίχου 28, που αρχίζει με τη φράση << Ανοίξαντός Σου την χείρα... >> γι' αυτό λέγονται και Ανοιξαντάρια. Από το στίχο αυτό ο ψαλμός δεν απαγγέλλεται αλλά ψάλλεται. Ανοιξαντάρια λέγονται μόνο στους πανηγυρικούς Εσπερινούς και στις ολονυκτίες. Τα Ανοιξαντάρια ψάλλονται σε αργό ειρμολογικό μέλος σε μεγάλες εορτές και πανηγύρεις. Στις ολονυκτίες, κυρίως στις μονές του αγίου Όρους, ψάλλονται μαζί με άλλα εγκωμιαστικά και δοξολογικά εφύμνια.

Προοιμιακός

Ονομάζεται ο 103ος ψαλμός, που απαγγέλλεται μεγαλόφωνα στην αρχή του Εσπερινού. Ονομάστηκε << Προιμιακός >> γιατί αποτελεί την εισαγωγή, το προοίμιο, στην ακολουθία του Εσπερινού. Την Διακαινήσιμο εβδομάδα ο Προοιμιακός παραλείπεται, ενώ στους πανηγυρικούς Εσπερινούς και τις Ολονυκτίες διαβάζεται μέχρι του στίχου << Ανοίξοντός Σου την χείραν... >> οπότε και ψάλλεται. Είναι τα γνωστά Ανοιξαντάρια. Στις πανηγύρεις τον Προοιμιακό τον απαγγέλλει ο χοροστατών Επίσκοπος. 

Αναγνώστης

Εκκλησιαστικό αξίωμα που δίνεται στους κατώτερους κληρικούς και που έχει το διακόνημα να διαβάζει μεγαλόφωνα και καθαρά το ψαλτήρι και τις άλλες γραφικές περικοπές στο μοναστήρι ή την εκκλησία. Ο Αναγνώστης ως κατώτερος κληρικός χειροθετείται από τον επίσκοπο, ο οποίος του διαβάζει τη σχετική ευχή από το Μεγάλο Ευχολόγιο. Ηχειροθεσία γίνεται μετά τη Δοξολογία ή στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, έξω από το άγιο Βήμα.

Μεγαλυνάρια

Ύμνοι εγκωμιαστικοί αφιερωμένοι στους αγίους της Εκκλησίας μας. Ψάλλονται την ώρα της Θείας Λειτουργίας μετά το << Εν πρώτοις μνήσθητι Κύριε... ) και στο τέλος της Μικράς και Μεγάλης Παρακλήσεως. Υπάρχει το Μικρό και το Μεγάλο Μεγαλυνάριο, που είναι ύμνοι αφιερωμένοι στην Υπεραγία Θεοτόκο. Το Μικρό ψάλλεται κατά τη διάρκεια της θείας Λειτουργίας του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και είναι το γνωστό σε όλους << Άξιόν εστι... >>, που ψάλλεται μετά το << Εξαιρέτως... >>. Το Μεγάλο ψάλλεται στην θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και είναι το << Επί σοι χαίρει Κεχαριτωμένη Μαρία... >> το οποίο και αυτό ψάλλεται μετά το << Εξαιρέτως... >>. Μεγαλυνάρια ονομάζονται και οι στίχοι που προτάσσονται της Θ΄ωδής στις Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές. Η ωδή της Θεοτόκου ( Λουκ. Α΄46-55 )αρχίζει με τη φράση << Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον >>.