ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

Στίχ. 1-6. Ο Χριστός υπεροχώτερος του Μωϋσέως.

Όθεν, αδελφοί άγιοι, κλήσεως επουρανίου μέτοχοι, κατανοήσατε τον απόστολον και αρχιερέα της ομολογίας ημών Ιησούν Χριστόν,

2 πιστόν όντα τω ποιήσαντι αυτόν, ως και Μωϋσής εν όλω τω οίκω αυτού.

3 πλείονος γαρ δόξης ούτος παρά Μωϋσήν ηξίωται, καθ’ όσον πλείονα τιμήν έχει του οίκου ο κατασκευάσας αυτόν.

4 πας γαρ οίκος κατασκευάζεται υπό τινος, ο δε τα πάντα κατασκευάσας Θεός.

5 και Μωϋσής μεν πιστός εν όλω τω οίκω αυτού ως θεράπων, εις μαρτύριον των λαληθησομένων,

6 Χριστός δε ως υιός επί τον οίκον αυτού, ου οίκος εσμεν ημείς, εάνπερ την παρρησίαν και το καύχημα της ελπίδος μέχρι τέλους βεβαίαν κατάσχωμεν.

Στίχ. 7-19. Η απιστία των Ισραηλιτών.

7 Διό, καθώς λέγει το Πνεύμα το Άγιον σήμερον εάν της φωνής αυτού ακούσητε,

8 μη σκληρύνητε τας καρδίας υμών ως εν τω παραπικρασμώ, κατά την ημέραν του πειρασμού εν τη ερήμω,

9 ου επείρασάν με οι πατέρες υμών, εδοκίμασάν με, και είδον τα έργα μου τεσσαράκοντα έτη

10 διό προσώχθισα τη γενεά εκείνη και είπον αεί πλανώνται τη καρδία, αυτοί δε ουκ έγνωσαν τας οδούς μου

11 ως ώμοσα εν τη οργή μου, ει εισελεύσονται εις την κατάπαυσίν μου

12 βλέπετε, αδελφοί, μη ποτε έσται εν τινι υμών καρδία πονηρά απιστίας εν τω αποστήναι από Θεού ζώντος,

13 αλλά παρακαλείτε εαυτούς καθ’ εκάστην ημέραν άχρις ου το σήμερον καλείται, ίνα μη σκληρυνθή εξ υμών τις απάτη της αμαρτίας

14 μέτοχοι γαρ γεγόναμεν του Χριστού, εάνπερ την αρχήν της υποστάσεως μέχρι τέλους βεβαίαν κατάσχωμεν,

15 εν τω λέγεσθαι σήμερον εάν της φωνής αυτού ακούσητε, μη σκληρύνητε τας καρδίας υμών ως εν τω παραπικρασμώ.

16 τίνες γαρ ακούσαντες παρεπίκραναν; αλλ’ ου πάντες οι εξελθόντες εξ Αιγύπτου διά Μωϋσέως;

17 τίσι δε προσώχθισε τεσσαράκοντα έτη; ουχί τοις αμαρτήσασιν, ων τα κώλα έπεσεν εν τη ερήμω;

18 τίσι δε ώμοσε μη εισελεύσεσθαι εις την κατάπαυσιν αυτού ει μη τοις απειθήσασι;

19 και βλέπομεν ότι ουκ ηδυνήθησαν εισελθείν δι’ απιστίαν. 

ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β΄

Στίχ. 1-4. Ο κίνδυνος εκ της παραμελήσεως της σωτηρίας μας.

Διά τούτο δει περισσοτέρως ημάς προσέχειν τοις ακουσθείσι, μη ποτε παραρρυώμεν.

2 ει γαρ ο δι’ αγγέλων λαληθείς λόγος εγένετο βέβαιος, και πάσα παράβασις και παρακοή έλαβεν ένδικον μισθαποδοσίαν,

3 πως ημείς εκφευξόμεθα τηλικαύτης αμελήσαντες σωτηρίας; Ήτις αρχήν λαβούσα λαλείσθαι διά του Κυρίου, υπό των ακουσάντων εις ημάς εβεβαιώθη,

4 συνεπιμαρτυρούντος του Θεού σημείοις τε και τέρασι και ποικίλαις δυνάμεσι και Πνεύματος Αγίου μερισμοίς κατά την αυτού θέλησιν.

Στίχ. 5-18. Τα αποτελέσματα των παθημάτων του Χριστού.

5 Ου γαρ αγγέλοις υπέταξε την οικουμένην την μέλλουσαν, περί ης λαλούμεν,

6 διεμαρτύρατο δε που τις λέγων τι εστιν άνθρωπος ότι μιμνήσκη αυτού, ή υιός ανθρώπου ότι επισκέπτη αυτόν;

7 ηλάττωσας αυτόν βραχύ τι παρ’ αγγέλους, δόξη και τιμή εστεφάνωσας αυτόν,

8 πάντα υπέταξας υποκάτω των ποδών αυτού εν γαρ τω υποτάξαι αυτώ τα πάντα ουδέν αφήκεν αυτώ ανυπότακτον. νυν δε ούπω ορώμεν αυτώ τα πάντα υποτεταγμένα

9 τον δε βραχύ τι παρ’ αγγέλους ηλαττωμένον βλέπομεν Ιησούν διά το πάθημα του θανάτου δόξη και τιμή εστεφανωμένον, όπως χάριτι Θεού υπέρ παντός γεύσηται θανάτου.

10 έπρεπε γαρ αυτώ, δι’ ον τα πάντα και δι ου τα πάντα, πολλούς υιούς εις δόξαν αγαγόντα, τον αρχηγόν της σωτηρίας αυτών διά παθημάτων τελειώσαι.

11 ο τε γαρ αγιάζων και οι αγιαζόμενοι εξ ενός πάντες δι’ ην αιτίαν ουκ επαισχύνεται αδελφούς αυτούς καλείν,

12 λέγων απαγγελώ το όνομά σου τοις αδελφοίς μου, εν μέσω εκκλησίας υμνήσω σε

13 και πάλιν εγώ έσομαι πεποιθώς επ’ αυτώ και πάλιν ιδού εγώ και τα παιδία α μοι έδωκεν ο Θεός.

14 επεί ουν τα παιδία κεκοινώνηκε σαρκός και αίματος, και αυτός παραπλησίως μετέσχε των αυτών, ίνα διά του θανάτου καταργήση τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τουτ’ έστι τον διάβολον,

15 και απαλλάξη τούτους, όσοι φόβω θανάτου διά παντός του ζην ένοχοι ήσαν δουλείας.

16 ου γαρ δήπου αγγέλων επιλαμβάνεται, αλλά σπέρματος Αβραάμ επιλαμβάνεται.

17 όθεν ώφειλε κατά πάντα τοις αδελφοίς ομοιωθήναι, ίνα ελεήμων γένηται και πιστός αρχιερεύς τα προς τον Θεόν, εις το ιλάσκεσθαι τας αμαρτίας του λαού.

18 εν ω γαρ πέπονθεν αυτός πειρασθείς, δύναται τοις πειραζομένοις βοηθήσαι. 

ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α΄

Στίχ. 1-3. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο ενανθρωπήσας προαιώνιος Υιός του Θεού.

Πολυμερώς και πολυτρόπως πάλαι ο Θεός λαλήσας τοις πατράσιν εν τοις προφήταις, επ’ εσχάτου των ημερών τούτων ελάλησεν ημίν εν υιώ,

2 ον έθηκε κληρονόμον πάντων, δι’ ου και τους αιώνας εποίησεν

3 ος ων απαύγασμα της δόξης και χαρακτήρ της υποστάσεως αυτού, φέρων τε τα πάντα τω ρήματι της δυνάμεως αυτού, δι’ εαυτού καθαρισμόν ποιησάμενος των αμαρτιών ημών εκάθισεν εν δεξιά της μεγαλωσύνης εν υψηλοίς,

Στίχ. 4-14. Ο Χριστός είναι ασυγκρίτως ανώτερος των αγγέλων.

4 τοσούτω κρείττων γενόμενος των αγγέλων, όσω διαφορώτερον παρ’ αυτούς κεκληρονόμηκεν όνομα.

5 τίνι γαρ είπε ποτε των αγγέλων υιός μου ει συ, εγώ σήμερον γεγέννηκά σε; Και πάλιν εγώ έσομαι αυτώ εις πατέρα, και αυτός έσται μοι εις υιόν;

6 όταν δε πάλιν εισαγάγη τον πρωτότοκον εις την οικουμένην, λέγει και προσκυνησάτωσαν αυτώ πάντες άγγελοι Θεού.

7 και προς μεν τους αγγέλους λέγει ο ποιών τους αγγέλους αυτού πνεύματα, και τους λειτουργούς αυτού πυρός φλόγα

8 προς δε τον υιόν ο θρόνος σου, ο Θεός, εις τον αιώνα του αιώνος ράβδος ευθύτητος η ράβδος της βασιλείας σου.

9 ηγάπησας δικαιοσύνην και εμίσησας ανομίαν διά τούτο έχρισέ σε, ο Θεός, ο Θεός σου έλαιον αγαλλιάσεως παρά τους μετόχους σου

10 και συ κατ’ αρχάς, Κύριε, την γην εθεμελίωσας, και έργα των χειρών σου εισιν οι ουρανοί

11 αυτοί απολούνται, συ δε διαμένεις και πάντες ως ιμάτιον παλαιωθήσονται,

12 και ωσεί περιβόλαιον ελίξεις αυτούς, και αλλαγήσονται συ δε ο αυτός ει, και τα έτη σου ουκ εκλείψουσι.

13 προς τίνα δε των αγγέλων είρηκέ ποτε κάθου εκ δεξιών μου έως αν θω τους εχθρούς σου υποπόδιον των ποδών σου;

14 ουχί πάντες εισί λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα διά τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν; 

Η ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Είναι εν εκ των σοβαρωτάτων βιβλίων της Καινής Διαθήκης, μη υπολειπομένη εις σπουδαιότητα ουδεμιάς των λοιπών επιστολών του θείου Παύλου. Σύγγραμμα απολογητικού χαρακτήρος, αποδεικνύει συστηματικώς την ανυπέρβλητον υπεροχήν του Χριστιανισμού και της Νέας Διαθήκης έναντι της Ισραηλιτικής θρησκείας και της Παλαιάς Διαθήκης. Καθιστών δε δήλην την ανεπάρκειαν της λευϊτικής ιερωσύνης και των θυσιών των εν τω Ναώ των Ιεροσολύμων προσφερομένων, εξαίρει την αιωνίαν και αδιάδοχον ιερωσύνην του Χριστού, όστις ως μέγας και αιώνιος αρχιερεύς προσενεγκών άπαξ διά παντός το ίδιον αυτού αίμα υπέρ των αμαρτιών του λαού του εισήλθεν εις τα αληθινά Άγια, τον Ουρανόν, χρηματίσας πρόδρομος ημών και διανοίξας ελευθέραν την είσοδον αυτών και εις ημάς, ούτω δε γενόμενος πρόξενος σωτηρίας αιωνίου. Αναντιλέκτως η προς Εβραίους επιστολή κατά μεν τας ιδέας και τας αναπτυσσομένας εν αυτή διδασκαλίας παρουσιάζεται συγγενής προς τας άλλας επιστολάς του Παύλου και αισθανόμεθα να αναπηδά εκ των σελίδων αυτής το πνεύμα αυτών των κυρίων γραμμών της διδασκαλίας του Παύλου. Εμφανίζει όμως και διαφοράς προς τας λοιπάς επιστολάς, άλλας τε και μάλιστα περί το ύφος. Εντεύθεν , μολονότι δεν διημφεσβητήθη η αποστολικότης και η θεοπνευστία αυτής, από χρόνων παλαιών εκυκλοφόρησεν η γνώμη, καθ’ ην << τα μεν νοήματα του Αποστόλου εστίν, η δε φράσις και η σύνθεσις>> άλλου τινός των ακολούθων αυτού ( του Λουκά ή του Απολλώ ή του Κλήμεντος Ρώμης ), όστις απεμνημόνευσε τα αποστολικά διδάγματα και ελευθέρως, αλλά και πιστώς διετύπωσεν αυτά. Εντεύθεν εγένετο δεκτόν και υπό του Ωριγένους, ότι << ουχί εική οι αρχαίοι άνδρες ως Παύλου αυτήν παραδεδώκασι >>. Η επιστολή εγράφη προς Χριστιανούς εξ Ιουδαίων, εν δοκιμασία διατελούντας και κλονιζομένους, εκ Ρώμης πιθανώτατα και ολίγον προ της καταστροφής των Ιεροσολύμων, ήτοι περί το 70 μ. Χ. 

-Μπροστά στον Κύριο συσσωρεύονται οι αμαρτίες των ανθρώπων σαν τα βότσαλα της θάλασσας. Δεν υπάρχει όμως αμαρτία που να υπερβαίνει τη μετάνοια. Αν συναντήσεις έναν φονιά ή μια πόρνη ή έναν μεθύστακα, μην τον κατηγορήσεις. Είναι πλάσματα του Θεού, των οποίων τα λουριά τα έχει αφήσει ο Κύριος. Έτσι καλούνται να βρουν οι ίδιοι, μόνοι τους, τον σωστό δρόμο με τη μετάνοια. Το δικό σου όμως λουρί το κρατάει ο Κύριος και, αν το αφήσει, εσύ θα πέσεις σε χειρότερη κατάσταση και θα καταστραφείς….

-Στις έσχατες ημέρες η αγάπη, η ταπείνωση και η καλοσύνη είναι που θα σώσει τους ανθρώπους. Η καλοσύνη θα σου ανοίξει την πύλη του Παραδείσου, η ταπείνωση θα σε βάλει μέσα και η αγάπη θα σου φανερώσει το πρόσωπο του Θεού…

Αγίου Γαβριήλ

Ο δια Χριστόν σαλός και ομολογητής.

Εν Γεωργία 1929-1995

ΠΡΟΣ ΦΙΛΗΜΟΝΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Στίχ. 1-7. Ο Παύλος ευχαριστεί τον Θεόν διά την αγάπην και την πίστην του Φιλήμονος.

Παύλος, δέσμιος Χριστού Ιησού, και Τιμόθεος ο αδελφός, Φιλήμονι τω αγαπητώ και συνεργώ ημών

2 και Απφία τη αγαπητή και Αρχίππω τω συστρατιώτη ημών και τη κατ’ οίκόν σου εκκλησία

3 χάρις υμίν και ειρήνη από Θεού πατρός ημών και Κυρίου Ιησού Χριστού.

4 Ευχαριστώ τω Θεώ μου πάντοτε μνείαν σου ποιούμενος επί των προσευχών μου,

5 ακούων σου την αγάπην και την πίστιν ην έχεις προς τον Κύριον Ιησούν και εις πάντας τους αγίους,

6 όπως η κοινωνία της πίστεώς σου ενεργής γένηται εν επιγνώσει παντός αγαθού του εν ημίν εις Χριστόν Ιησούν.

7 χάριν γαρ έχομεν πολλήν και παράκλησιν επί τη αγάπη σου, ότι τα σπλάγχνα των αγίων αναπέπαυται διά σου, αδελφέ.

Στίχ. 8-25. Παρακαλεί διά τον Ονήσιμον.

8 Διό, πολλήν εν Χριστώ παρρησίαν έχων επιτάσσειν σοι το ανήκον,

9 διά την αγάπην μάλλον παρακαλώ τοιούτος ων, ως Παύλος πρεσβύτης, νυνί δε και δέσμιος Ιησού Χριστού,

10 παρακαλώ σε περί του εμού τέκνου, ον εγέννησα εν τοις δεσμοίς μου, Ονήσιμον,

11 τον ποτέ σοι άχρηστον, νυνί δε σοι και εμοί εύχρηστον, ον ανέπεμψα

12 συ δε αυτόν, τουτ’ έστιν τα εμά σπλάγχνα, προσλαβού

13 ον εγώ εβουλόμην προς εμαυτόν κατέχειν, ίνα υπέρ σου διακονή μοι εν τοις δεσμοίς του ευαγγελίου

14 χωρίς δε της σης γνώμης ουδέν ηθέλησα ποιήσαι, ίνα μη ως κατά ανάγκην το αγαθόν σου η, αλλά κατά εκούσιον.

15 τάχα γαρ διά τούτο εχωρίσθη προς ώραν, ίνα αιώνιον αυτόν απέχης,

16 ουκέτι ως δούλον, αλλ’ υπέρ δούλον, αδελφόν αγαπητόν, μάλιστα εμοί, πόσω δε μάλλον σοι και εν σαρκί και εν Κυρίω!

17 ει ουν με έχεις κοινωνόν, προσλαβού αυτόν ως εμέ.

18 ει δε τι ηδίκησέ σε ή οφείλει, τούτο εμοί ελλόγει

19 εγώ Παύλος έγραψα τη εμή χειρί, εγώ αποτίσω ίνα μη λέγω σοι ότι και σεαυτόν μοι προσοφείλεις.

20 ναι, αδελφέ, εγώ σου οναίμην εν Κυρίω ανάπαυσόν μου τα σπλάγχνα εν Κυρίω.

21 Πεποιθώς τη υπακοή σου έγραψά σοι, ειδώς ότι και υπέρ ο λέγω ποιήσεις.

22 άμα δε και ετοίμαζέ μοι ξενίαν ελπίζω γαρ ότι διά των προσευχών υμών χαρισθήσομαι υμίν.

23 Ασπάζεταί σε Επαφράς ο συναιχμάλωτός μου εν Χριστώ Ιησού,

24 Μάρκος, Αρίσταρχος, Δημάς, Λουκάς, οι συνεργοί μου.

25 Η χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού μετά του πνεύματος υμών αμήν. 

Η ΠΡΟΣ ΦΙΛΗΜΟΝΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Ο Φιλήμων υπήρξε Χριστιανός εύπορος εν Κολασσαίς, ελκυσθείς εις την χριστιανικήν  πίστιν υπό του Παύλου, ως εμφαίνεται εκ του στίχ. 19 της επιστολής, ήτις απευθύνεται και προς την Απφίαν, σύζυγον φαίνεται του Φιλήμονος, και προς τον Άρχιππον τον συστρατιώτην, υιόν πιθανώς του Φιλήμονος, έχοντα αξίωμα εκκλησιαστικόν εν τη Εκκλησία των Κολασσαέων. Μετά το Μηναίον τη 22 Νοεμβρίου εορτάζεται << η μνήμη των αγίων Αποστόλων Φιλήμονος, Αρχίππου, Απφίας και Ονησίμου, μαθητών γεγονότων Παύλου του Αποστόλου >>. Ο δε εν τη επιστολή αναφερόμενος Ονήσιμος υπήρξε δούλος του Φιλήμονος, δραπετεύσας εκ του οίκου αυτού και καταφυγών εις Ρώμην, όπου συνήντησε τον Παύλον και ειλκύσθη υπ’ αυτού εις την πίστιν. Και επεθύμει μεν ο Απόστολος, ίνα κρατήση παρ’ εαυτώ τον Ονήσιμον διά να υπηρετήται υπ’ αυτού, δεν επεθύμει όμως να πράξη τούτο άνευ της συγκαταθέσεως του κυρίου του. Εξ άλλου ο Ονήσιμος διά της φυγής του, αν μη και διά κλοπής τινος, είχεν αδικήσει τον κύριόν του και ως Χριστιανός ώφειλε να σπεύση εις επανόρθωσιν της προσγενομένης αδικίας. Επ’ ευκαιρία λοιπόν της εκ Ρώμης αναχωρήσεως του Τυχικού διά τας Κολασσάς και Λαοδίκειαν, συναπέστειλεν ο Παύλος και τον Ονήσιμον προς τον κύριον αυτού γράψας και την συστατικήν ταύτην επιστολήν κατά τον αυτόν χρόνον, κατά τον οποίον και την προς Κολασσαείς επιστολήν, και παρακαλεί εν αυτή τον Φιλήμονο, ίνα δεχθή ευμενώς τον αδικήσαντα τούτον Ονήσιμον. 

ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

Στίχ. 1-8. Οδηγίαι διά την συμπεριφοράν των Χριστιανών.

Υπομίμνησκε αυτούς αρχαίς και εξουσίαις υποτάσσεσθαι, πειθαρχείν, προς παν έργον αγαθόν ετοίμους είναι,

2 μηδένα βλασφημείν, αμάχους είναι, επιεικείς, πάσαν ενδεικνυμένους πραότητα προς πάντας ανθρώπους.

3 Ήμεν γαρ ποτε και ημείς ανόητοι, απειθείς, πλανώμενοι, δουλεύοντες επιθυμίαις και ηδοναίς ποικίλαις, εν κακία και φθόνω διάγοντες, στυγητοί, μισούντες αλλήλους

4 ότε δε η χρηστότης και η φιλανθρωπία επεφάνη του σωτήρος ημών Θεού,

5 ουκ εξ έργων των εν δικαιοσύνη ων εποιήσαμεν ημείς, αλλά κατά τον αυτού έλεον έσωσεν ημάς διά λουτρού παλιγγενεσίας και ανακαινώσεως Πνεύματος Αγίου,

6 ου εξέχεεν εφ’ ημάς πλουσίως διά Ιησού Χριστού του σωτήρος ημών,

7 ίνα δικαιωθέντες τη εκείνου χάριτι κληρονόμοι γενώμεθα κατ’ ελπίδα ζωής αιωνίου.

8 Πιστός ο λόγος και περί τούτων βούλομαί σε διαβεβαιούσθαι, ίνα φροντίζωσι καλών έργων προΐστασθαι οι πεπιστευκότες τω Θεώ. Ταύτα εστι τα καλά και ωφέλιμα τοις ανθρώποις

Στίχ. 9-15. Οδηγίαι διά την διαγωγήν του Τίτου.

9 μωράς δε ζητήσεις και γενεαλογίας και έρεις και μάχας νομικάς περιίστασο εισί γαρ ανωφελείς και μάταιοι.

10 αιρετικόν άνθρωπον μετά μίαν και δευτέραν νουθεσίαν παραιτού,

11 ειδώς ότι εξέστραπται ο τοιούτος και αμαρτάνει ων αυτοκατάκριτος.

12 Όταν πέμψω Αρτεμάν προς σε ή Τυχικόν, σπούδασον ελθείν προς με εις Νικόπολιν εκεί γαρ κέκρικα παραχειμάσαι.

13 Ζηνάν τον νομικόν και Απολλώ σπουδαίως πρόπεμψον, ίνα μηδέν αυτοίς λείπη.

14 μανθανέτωσαν δε και οι ημέτεροι καλών έργων προΐστασθαι εις τας αναγκαίας χρείας, ίνα μη ώσιν άκαρποι.

15 Ασπάζονταί σε οι μετ’ εμού πάντες. άσπασαι τους φιλούντας ημάς εν πίστει. Η χάρις μετά πάντων υμών αμήν. 

ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β΄

Στίχ. 1-15. Καθήκοντα και υποχρεώσεις ωρισμένων τάξεων Χριστιανών.

Συ δε λάλει α πρέπει τη υγιαινούση διδασκαλία.

2 Πρεσβύτας νηφαλίους είναι, σεμνούς, σώφρονας, υγιαίνοντας τη πίστει, τη αγάπη, τη υπομονή.

3 Πρεσβύτιδας ωσαύτως εν καταστήματι ιεροπρεπείς, μη διαβόλους, μη οίνω πολλώ δεδουλωμένας, καλοδιδασκάλους,

4 ίνα σωφρονίζωσι τας νέας φιλάνδρους είναι, φιλοτέκνους,

5 σώφρονας, αγνάς, οικουρούς, αγαθάς, υποτασσομένας τοις ιδίοις ανδράσιν, ίνα μη ο λόγος του Θεού βλασφημήται.

6 Τους νεωτέρους ωσαύτως παρακάλει σωφρονείν,

7 περί πάντα σεαυτόν παρεχόμενος τύπον καλών έργων, εν τη διδασκαλία αδιαφθορίαν, σεμνότητα, αφθαρσίαν,

8 λόγον υγιή, ακατάγνωστον, ίνα ο εξ εναντίας εντραπή μηδέν έχων περί ημών λέγειν φαύλον.

9 Δούλους ιδίοις δεσπόταις υποτάσσεσθαι, εν πάσιν ευαρέστους είναι, μη αντιλέγοντας,

10 μη νοσφιζομένους, αλλά πίστιν πάσαν ενδεικνυμένους αγαθήν, ίνα την διδασκαλίαν του σωτήρος ημών Θεού κοσμώσιν εν πάσιν.

11 Επεφάνη γαρ η χάρις του Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις,

12 παιδεύουσα ημάς ίνα αρνησάμενοι την ασέβειαν και τας κοσμικάς επιθυμίας σωφρόνως και δικαίως και ευσεβώς ζήσωμεν εν τω νυν αιώνι,

13 προσδεχόμενοι την μακαρίαν ελπίδα και επιφάνειαν της δόξης του μεγάλου Θεού και σωτήρος ημών Ιησού Χριστού,

14 ος έδωκεν εαυτόν υπέρ ημών, ίνα λυτρώσηται ημάς από πάσης ανομίας και καθαρίση εαυτώ λαόν περιούσιον, ζηλωτήν καλών έργων.

15 Ταύτα λάλει και παρακάλει και έλεγχε μετά πάσης επιταγής μηδείς σου περιφρονείτω. 

ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α΄

Στίχ. 1-9. Ποίοι να εκλέγωνται επίσκοποι.

Παύλος, δούλος Θεού, απόστολος δε Ιησού Χριστού κατά πίστιν εκλεκτών Θεού και επίγνωσιν αληθείας της κατ’ ευσέβειαν

2 επ’ ελπίδι ζωής αιωνίου, ην επηγγείλατο ο αψευδής Θεός προ χρόνων αιωνίων,

3 εφανέρωσε δε καιροίς ιδίοις τον λόγον αυτού εν κηρύγματι ο επιστεύθην εγώ κατ’ επιταγήν του σωτήρος ημών Θεού,

4 Τίτω γνησίω τέκνω κατά κοινήν πίστιν χάρις, έλεος, ειρήνη από Θεού πατρός και Κυρίου Ιησού Χριστού του σωτήρος ημών.

5 Τούτου χάριν κατέλιπόν σε εν Κρήτη, ίνα τα λείποντα επιδιορθώση, και καταστήσης κατά πόλιν πρεσβυτέρους, ως εγώ σοι διεταξάμην,

6 ει τις εστιν ανέγκλητος, μιάς γυναικός ανήρ, τέκνα έχων πιστά, μη εν κατηγορία ασωτίας ή ανυπότακτα.

7 δει γαρ τον επίσκοπον ανέγκλητον είναι ως Θεού οικονόμον, μη αυθάδη, μη οργίλον, μη πάροινον, μη πλήκτην, μη αισχροκερδή,

8 αλλά φιλόξενον, φιλάγαθον, σώφρονα, δίκαιον, όσιον, εγκρατή,

9 αντεχόμενον του κατά την διδαχήν πιστού λόγου, ίνα δυνατός ή και παρακαλείν εν τη διδασκαλία τη υγιαινούση και τους αντιλέγοντας ελέγχειν.

Στίχ. 10-16. Πως να καταπολεμώνται οι ψευδοδιδάσκαλοι.

10 Εισί γαρ πολλοί και ανυπότακτοι, ματαιολόγοι και φρεναπάται, μάλιστα οι εκ περιτομής,

11 ους δει επιστομίζειν, οίτινες όλους οίκους ανατρέπουσι διδάσκοντες α μη δει αισχρού κέρδους χάριν.

12 είπε τις εξ αυτών ίδιος αυτών προφήτης Κρήτες αεί ψεύσται, κακά θηρία γαστέρες αργαί.

13 η μαρτυρία αύτη εστίν αληθής. δι’ ην αιτίαν έλεγχε αυτούς αποτόμως, ίνα υγιαίνωσιν εν τη πίστει,

14 μη προσέχοντες Ιουδαϊκοίς μύθοις και εντολαίς ανθρώπων αποστρεφομένων την αλήθειαν.

15 πάντα μεν καθαρά τοις καθαροίς τοις δε μεμιαμμένοις και απίστοις ουδέν καθαρόν, αλλά μεμίανται αυτών και ο νους και η συνείδησις.

16 Θεόν ομολογούσιν ειδέναι, τοις δε έργοις αρνούνται, βδελυκτοί όντες και απειθείς και προς παν έργον αγαθόν αδόκιμοι. 

Η ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

 Ο Τίτος ήτο εξ εθνών Χριστιανός και συναντώμεν αυτόν ως ακόλουθον του Παύλου και του Βαρνάβα εις τα Ιεροσόλυμα, ότε συνεκροτείτο εκεί περί το 51 μ. Χ. η Αποστολική Σύνοδος διά να επιλύση το ζήτημα, εάν η περιτομή και αι λοιπαί τελετουργικαί του νόμου διατάξεις ήσαν υποχρεωτικαί διά τους εξ εθνών Χριστιανούς. Υπό τοιαύτας περιστάσεις ευρεθείς ο Παύλος μετά του Τίτου εις Ιεροσόλυμα, επόμενον ήτο να μη συγκατατεθή, όπως περιτμηθή ούτος, καθώς ηξίουν οι Ιουδαΐζοντες ( Γαλάτ. β΄ 1 ). Ακολούθως γενόμενος συνεργός του Παύλου αποστέλλεται υπ’ αυτού επανειλημμένως εις Κόρινθον, κατά την τετάρτην δε αποστολικήν οδοιπορίαν του καταλείπεται υπ’ αυτού εις την Κρήτην. Εκ Κρήτης δε έπειτα ο απόστολος συνεχίσας την οδοιπορίαν αυτού προς επίσκεψιν των εν τη Μικρά Ασία Εκκλησιών και καταλιπών εν Εφέσω τον Τιμόθεον, ότε επέστρεφεν εις Ρώμην απηύθυνε προς τον Τίτον την επιστολήν ταύτην, εν τέλει της οποίας καλεί αυτόν να έλθη εις Νικόπολιν. Πράγματι δε φαίνεται να συνηντήθη εκεί μετά του Παύλου, ως δυνάμεθα να συμπεράνωμεν εκ πληροφορίας τινός της Β΄ προς Τιμόθεον επιστολής ( δ΄ 10 ) κατά την οποίαν, ότε ο απόστολος αντιμετώπιζεν εν Ρώμη τον κίνδυνον του μαρτυρίου, ο Τίτος ευρίσκετο εις την Δαλματίαν. 

ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Β'

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ΄

Στίχ. 1-8. Εξορκίζει τον Τιμόθεον να κηρύττη και να κακοπαθή.

Το τέλος του Αποστόλου πλησιάζει.

Διαμαρτύρομαι ουν εγώ ενώπιον του Θεού και του Κυρίου Ιησού Χριστού, του μέλλοντος κρίνειν ζώντας και νεκρούς κατά την επιφάνειαν αυτού και την βασιλείαν αυτού,

2 κήρυξον τον λόγον, επίστηθι ευκαίρως ακαίρως, έλεγξον, επιτίμησον, παρακάλεσον, εν πάση μακροθυμία και διδαχή.

3 έσται γαρ καιρός ότε της υγιαινούσης διδασκαλίας ουκ ανέξονται, αλλά κατά τας επιθυμίας τας ιδίας εαυτοίς επισωρεύσουσι διδασκάλους κνηθόμενοι την ακοήν,

4 και από μεν της αληθείας την ακοήν αποστρέψουσιν, επί δε τους μύθους εκτραπήσονται.

5 συ δε νήφε εν πάσι, κακοπάθησον, έργον ποίησον ευαγγελιστού, την διακονίαν σου πληροφόρησον.

6 εγώ γαρ ήδη σπένδομαι, και ο καιρός της εμής αναλύσεως εφέστηκε.

7 τον αγώνα τον καλόν ηγώνισμαι, τον δρόμον τετέλεκα, την πίστιν τετήρηκα

8 λοιπόν απόκειταί μοι ο της δικαιοσύνης στέφανος, ον αποδώσει μοι ο Κύριος εν εκείνη τη ημέρα, ο δίκαιος κριτής, ου μόνον δε εμοί, αλλά και πάσι τοις ηγαπηκόσι την επιφάνειαν αυτού.

Στίχ. 9-13.  Καλεί τον Τιμόθεον να έλθη προς αυτόν.

9 Σπούδασον ελθείν προς με ταχέως

10 Δημάς γαρ με εγκατέλιπεν αγαπήσας τον νυν αιώνα, και επορεύθη εις Θεσσαλονίκην, Κρήσκης εις Γαλατίαν, Τίτος εις Δαλματίαν

11 Λουκάς εστι μόνος μετ’ εμού. Μάρκον αναλαβών άγε μετά σεαυτού έστι γαρ μοι εύχρηστος εις διακονίαν.

12 Τυχικόν δε απέστειλα εις Έφεσον.

13 τον φαιλόνην, ον απέλιπον εν Τρωάδι παρά Κάρπω, ερχόμενος φέρε, και τα βιβλία, μάλιστα τας μεμβράνας.

Στίχ. 14-22. Πληροφορίαι και χαιρετισμοί.

14 Αλέξανδρος ο χαλκεύς πολλά μοι κακά ενεδείξατο αποδώη αυτώ ο Κύριος κατά τα έργα αυτού

15 ον και συ φυλάσσου λίαν γαρ ανθέστηκε τοις ημετέροις λόγοις.

16 Εν τη πρώτη μου απολογία ουδείς μοι συμπαρεγένετο, αλλά πάντες με εγκατέλιπον μη αυτοίς λογισθείη

17 ο δε Κύριός μου παρέστη και ενεδυνάμωσέ με, ίνα δι’ εμού το κήρυγμα πληροφορηθή και ακούση πάντα τα έθνη και ερρύσθην εκ στόματος λέοντος.

18 και ρύσεταί με ο Κύριος από παντός έργου πονηρού και σώσει εις την βασιλείαν αυτού την επουράνιον ω η δόξα εις τους αιώνας των αιώνων αμήν.

19 Άσπασαι Πρίσκαν και Ακύλαν και τον Ονησιφόρου οίκον.

20 Έραστος έμεινεν εν Κορίνθω, Τρόφιμον δε απέλιπον εν Μιλήτω ασθενούντα.

21 σπούδασον προ χειμώνος ελθείν. Ασπάζεταί σε Εύβουλος και Πούδης και Λίνος και Κλαυδία και οι αδελφοί πάντες.

22 Ο Κύριος Ιησούς Χριστός μετά του πνεύματός σου. Η χάρις μεθ’ υμών αμήν. 

ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Β'

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

Στίχ. 1-9. Έρχονται καιροί δύσκολοι.

Τούτο δε γίνωσκε, ότι εν εσχάταις ημέραις ενστήσονται καιροί χαλεποί

2 έσονται γαρ οι άνθρωποι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι, γονεύσιν απειθείς, αχάριστοι, ανόσιοι,

3 άστοργοι, άσπονδοι, διάβολοι, ακρατείς, ανήμεροι, αφιλάγαθοι,

4 προδόται, προπετείς, τετυφωμένοι, φιλήδονοι μάλλον ή φιλόθεοι,

5 έχοντες μόρφωσιν ευσεβείας, την δε δύναμιν αυτής ηρνημένοι. και τούτους αποτρέπου.

6 εκ τούτων γαρ εισιν οι ενδύνοντες εις τας οικίας και αιχμαλωτίζοντες γυναικάρια σεσωρευμένα αμαρτίαις, αγόμενα επιθυμίαις ποικίλαις,

7 πάντοτε μανθάνοντα και μηδέποτε εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν δυνάμενα.

8 ον τρόπον δε Ιαννής και Ιαμβρής αντέστησαν Μωϋσεί, ούτω και ούτοι ανθίστανται τη αληθεία, άνθρωποι κατεφθαρμένοι τον νουν, αδόκιμοι περί την πίστιν.

9 αλλ’ ου προκόψουσιν επί πλείον η γαρ άνοια αυτών έκδηλος έσται πάσιν, ως και η εκείνων εγένετο.

Στίχ, 10-17. Ο Τιμόθεος πρέπει να μείνη σταθερός.

10 Συ δε παρηκολούθηκάς μου τη διδασκαλία, τη αγωγή, τη προθέσει, τη πίστει, τη μακροθυμία, τη αγάπη, τη υπομονή,

11 τοις διωγμοίς, τοις παθήμασιν, οία μοι εγένοντο εν Αντιοχεία, εν Ικονίω, εν Λύστροις. οίους διωγμούς υπήνεγκα! Και εκ πάντων με ερρύσατο ο Κύριος.

12 και πάντες δε οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται

13 πονηροί δε άνθρωποι και γόητες προκόψουσιν επί το χείρον, πλανώντες και πλανώμενοι.

14 συ δε μένε εν οις έμαθες και επιστώθης, ειδώς παρά τίνος έμαθες,

15 και ότι από βρέφους τα ιερά γράμματα οίδας, τα δυνάμενά σε σοφίσαι εις σωτηρίαν διά πίστεως της εν Χριστώ Ιησού.

16 πάσα γραφή θεόπνευστος και ωφέλιμος προς διδασκαλίαν, προς έλεγχον, προς επανόρθωσιν, προς παιδείαν την εν δικαιοσύνη,

17 ίνα άρτος ή ο του Θεού άνθρωπος, προς παν έργον αγαθόν εξηρτισμένος. 

Μικρά Συναπτή

Είναι η συχνή προτροπή << Έτι και έτι εν Ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν >> του λειτουργού ιερέως ή διακόνου, που προσκαλεί τους πιστούς να προσευχηθούν στο Θεό εντονότερα και εκτενέστερα και να ζητήσουν την πρεσβεία των αγίων και της Θεοτόκου. Η Μικρά Συναπτή παρεμβάλλεται μεταξύ των Αντιφώνων στη θεία Λειτουργία. Στον Εσπερινό λέγεται μετά το Κάθισμα του ψαλτηρίου ( σήμερα παραλείπεται ), στον Όρθρο μετά τη συμπλήρωση της α' Στιχολογίας, μετά τα Αναστάσιμα Ευλογητάρια ( μόνο τις Κυριακές ), μετά την Γ' ωδή και μετά την ΣΤ' ωδή. Η Μικρά Συναπτή λέγεται και στις τρεις στάσεις των Εγκωμίων στον Όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου. 

Ψαλμός - ψαλμοί

Οι ψαλμοί είναι τα ιερά άσματα που πήρε η Εκκλησία μας από την παλαιά Διαθήκη. Είναι οι ψαλμοί του Δαυΐδ που περιέχονται στο ψαλτήριο και ψάλλονται ή διαβάζονται σε όλες σχεδόν τις ακολουθίες. Οι ψαλμοί απετέλεσαν την πηγή της Υμνολογίας μας. Οι ψαλμοί είναι 151 και τους περισσότερους έχει γράψει ο προφητάναξ Δαυΐδ. Ο 151ος ψαλμός ευρίσκεται εκτός της σειράς αρίθμησης. 

Επιτάφιος Θρήνος

Είναι τα Εγκώμια που ψάλλονται σε τρεις στάσεις στον Όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου. Είναι ο θρήνος της Θεοτόκου γιά την << Σφαγήν την άδικον >> του Ιησού Χριστού. Είναι το μοιρολόϊ της Παρθένου. Τα Εγκώμια εκδίδονται σε αυτοτελή τευχίδια με τον συναισθηματικά φορτισμένο τίτλο << Επιτάφιος Θρήνος >>.

Επιφωνήματα

Λέξεις ή μικρές φράσεις δοξολογικού χαρακτήρα που ψάλλονται τη διάρκεια της θείας Λειτουργίας και άλλων Ιερών ακολουθιών. Το περισσότερο γνωστό επιφώνημα είναι το Αλληλούϊα, που ψάλλεται στο τέλος του χερουβικού ύμνου και του Κοινωνικού.