Σάββατο 21 Δεκεμβρίου 2013

Αλληλούϊα

Το Αλληλούϊα είναι λέξη Εβραϊκή και σημαίνει << αινείτε τον Κύριον >>. Το Αλληλούϊα ψάλλεται προ και μετά του Αποστολικού αναγνώσματος, στο τέλος του Εισοδικού και του Χερουβικού. Ψάλλεται επίσης στο τέλος των Νεκρωσίμων ή Αναστασίμων Ευλογηταρίων, στους όρθρους της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και στις παννυχίδες της Μεγάλης Εβδομάδος. Πολλοί ψαλμοί έχουν ως εφύμνιο το Αλληλούϊα.

Αρτοκλασία

Μικρή ακολουθία που ψάλλεται πριν από τα Απόστιχα στον Εσπερινό και μετά την Δοξολογία στον Όρθρο. Η ακολουθία της Αρτοκλασίας ψάλλεται μαζί με τη Λιτή. Στην Αρτοκλασία ευλογούνται οι πέντε άρτοι, σε ανάμνηση των πέντε άρτων που ευλόγησε ο Ιησούς Χριστός << εν τη ερήμω >> ( Ματθ. ΙΔ΄ 15-21 ). Μαζί με τους άρτους ευλογούνται << οίνος και έλεον >> που συμβολίζουν την αρετή της ελεημοσύνης. Η Αρτοκλασία είναι μοναστηριακή ακολουθία και τελείται στις αγρυπνίες στην διάρκεια των οποίων << δίδεται άρτος τοις αδελφοίς >> γιά τον κάματο της νυκτός. Σήμερα η Αρτοκλασία τελείται και στους ενοριακούς ναούς την ημέρα της πανηγύρεως αλλά και σε μεγάλες εορτές. 

Πληρωτικά

Σειρά αιτημάτων που απαγγέλονται από τον ιερέα ή τον διάκονο μετά την Μεγάλη Είσοδο. Τα Πληρωτικά επαναλαμβάνονται και μετά το << Έσται τα ελέη του μεγάλου Θεού >>. Επειδή αρχίζουν με τη φράση << Πληρώσωμεν την δέησιν ημών τω Κυρίω >> ονομάστηκαν πληρωτικά. Εκτός της θείας Λειτουργίας τα Πληρωτικά απαγγέλλονται και στην ακολουθία του Εσπερινού. 

Λαμπαδάριος

Εκκλησιαστικός τίτλος που δινόταν την εποχή του βυζαντίου σ' αυτούς που φρόντιζαν τις λαμπάδες της Εκκλησίας. Αργότερα τον τίτλο αυτόν τον προσέλαβε ο αριστερός Ιεροψάλτης και διατηρείται μέχρι σήμερα. Είναι ο αρχηγός του αριστερού χορού. 

Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2013

Κατηχούμενοι

Ονομάζεται έτσι η τάξη των Κατηχουμένων, των ανθρώπων εκείνων που η Εκκλησία τους προετοίμαζε γιά το Φώτισμα ή το Βάπτισμα. Στη Λειτουργία των Προηγιασμένων , οι οποίοι παρέμεναν στο ναό μέχρι το τέλος της Εκτενούς Ικεσίας και ύστερα αποχωρούσαν γιά να συνεχιστεί η Λειτουργία των Πιστών. 
Οι Κατηχούμενοι ύστερα από συστηματική κατήχηση βαπτίζονταν σε μεγάλη ηλικία. Η βάπτιση γινόταν σε ειδικά βαπτιστήρια που βρισκόνταν στο προαύλιο του ναού. Βαπτιζόντουσαν κατά ομάδες και σε τακτές ημέρες και γιορτές π.χ. των Θεοφανείων, την επόμενη μέρα του Τιμίου Προδρόμου, το Σάββατο του Λαζάρου, το Μέγα Σάββατο, την Κυριακή του Πάσχα, την Διακαινήσιμο εβδομάδα, την Πεντηκοστή, τη Δευτέρα του αγίου Πνεύματος και τα Χριστούγεννα. Μετά τη βάπτισή τους ντυμένοι όλοι με λευκούς χιτώνες και κρατώντας αναμμένες λαμπάδες ερχόντουσαν στην Εκκλησία. Ήταν η πρώτη θεία Λειτουργία που μπορούσαν να παρακολουθήσουν και να μεταλάβουν των Αχράντων Μυστηρίων, του σώματος και του αίματος  του Σωτήρος Χριστού, ο οποίος και << υπέρ αυτών απέθανε και ανέστη >>. Την ώρα που έμπαιναν στην Εκκλησία όλοι οι πιστοί έψαλλαν τα λόγια του αποστόλου Παύλου << Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε. Αλληλούϊα >>. Γι' αυτό και τις μέρες αυτές αντί του Τρισαγίου ύμνου << Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος, ελέησον ημάς >> ψάλλεται το <<Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε...>> που είναι κατάλοιπο της αρχαίας πράξης της Εκκλησίας, και ανάμνηση της βαπτίσεως των Κατηχουμένων.